Mai trắng - thú chơi Tết của người 'Nhất sinh đê thủ bái mai hoa'

(Thethaovanhoa.vn) -  Mai trắng còn có tên gọi khác là "nhất chi mai" là loài cây quý được xếp vào nhóm tứ quý đại diện cho bốn mùa là “tùng - trúc - cúc – mai”. Theo quan niệm của người xưa, mai trắng là loài hoa đại diện cho mùa xuân. 

• Mai trắng khẳng định "chất" giữa rừng đào

Năm nay, ngoài chơi các loại cây phổ biến cho mùa xuân như đào, quất cảnh, người Hà Nội còn rộ lên phong trào chơi mai trắng – thú chơi cây cảnh ngày Tết có từ xa xưa.

Trải qua những ngày đông lạnh giá, mai vẫn kiên cường sinh trưởng và trổ hoa rạng ngời khi xuân đến tựa như bậc quân tử luôn giữ mình thanh cao, vì thế được người xưa tôn là “cây quân tử”.

Mai trắng tuy mang cốt cách ngay thẳng, kiên cường của người quân tử nhưng cũng mảnh mai, yêu kiều như hình bóng của người thiếu nữ. Thú chơi mai trắng rất cầu kỳ, đòi hỏi người chơi cần kiên trì, tỉ mẩn nên từ xưa chỉ có những bậc văn sĩ, cao niên mới có thú chơi này.

Cao Bá Quát từng viết:

Thập tải luân giao cầu cổ kiến.

Nhất sinh đê thủ bái mai hoa

Dịch nghĩa:

Mười năm đi tìm gươm báu

Một đời chỉ biết cúi đầu trước hoa mai.

Mai đẹp là ở dáng cây, sắc hoa và ở cả bộ rễ. Cây mai lớn chậm, gốc xù xì, thân và bộ rễ có màu đen óng. Nhất chi mai có màu trắng tinh khiết, một bông thường có từ 5 – 6 lớp cánh nhỏ xếp chồng lên nhau, cá biệt có bông có đến 8 – 9 lớp cánh.

Anh Trần Tiến Dũng, chủ vườn Dũng Ngà ở Nhật Tân, Tây Hồ, Hà Nội cho biết: “Mai trắng kể từ khi ra nụ đến lúc tàn có 4 màu, từ nụ xanh chuyển qua nụ đỏ, khi nở hoa thì có màu trắng, đến khi gần tàn sẽ có màu tím. Đến khi cây ra lộc còn có thêm màu nữa.”

Hoa, lá, nụ trên cây có số lượng vừa phải, khoe thế cây theo chủ đề. Người chơi mai thường tạo thế theo sở thích của mình.

Thân và cành mai nhỏ, giòn, rất khó tạo dáng. Tuy thế, khó nhất khi chơi mai trắng không phải là tạo dáng cây mà là ở công chiết giống và chăm sóc. Vậy nhưng một khi cây đã bén rễ thì sức sống rất mãnh liệt, trời càng lạnh cây càng phát triển.

Nhất chi mai. Ảnh Congly.vn

Nhất chi mai là loài ưa nước nhưng không chịu được úng, cũng không được để đất khô. Rễ mai nhỏ, yếu nên yêu cầu đất trồng phải thoáng để rễ phát triển. Cây trồng xuống đất thì dễ dàng chăm sóc hơn cây trồng trong chậu. Cây mai đặt ở nơi nhiều nắng gió, hoa sẽ to và dày. Nếu cây lá quá tươi tốt, hoa nhỏ và thưa. Cây mai cũng dễ bị chảy nhựa và sâu đục thân nên người trồng mai, chơi mai luôn phải chú ý.

Nhất chi mai quý không chỉ ở sắc hoa thanh khiết, công chăm sóc, tạo thế công phu mà còn ở đặc tính nở hai hoa lần. Hoa nở lần đầu từ khoảng 25 âm đến Rằm tháng Giêng. Sau đó, người chơi hoa lại tuốt lá, bấm cành sửa dáng cho mai tái nở. Mai nở lần hai vào khoảng tháng hai âm lịch. Mai tái nở được coi là chính vụ với những cánh trắng bung tỏa rạng rỡ xen lẫn những chồi lộc xanh tươi.

Một chủ vườn nhất chi mai bật mí, để sửa dáng cho hoa nở lần hai thì cần trồng cây xuống đất, nếu để cây trên chậu thì cần chăm chút gấp ba lần cây mới đủ “lực” ra hoa.

* “Sốt” thú chơi mai trắng

Cách đây hơn 10 năm, thú chơi nhất chi mai được nhiều người Hà Nội quan tâm hơn nhưng đến gần đây mới rộ lên thành phong trào. Năm nay, vườn Dũng Ngà đã chuẩn bị hàng trăm chậu mai trắng để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Các chậu mai với các thế “trực”, “song thụ”, “huyền”, “ngũ phúc”, “thác đổ”… có kích thước không mấy khác nhau.

Giá cả của các chậu mai dao động từ 1 triệu đến hàng chục triệu đồng. Cây càng lớn tuổi, thế cây càng đẹp, giá càng cao. Càng về gần Tết, người đến vườn xem hoa và mua hoa càng tấp nập. Ngoài bán, các chủ vườn còn cung cấp dịch vụ thuê mai trắng với mức giá thấp hơn giá bán từ 500.000 – 1.000.000 đồng. Để thêm phần đặc sắc cho các chậu hoa, các chủ vườn còn tạo tiểu cảnh với con trâu, bóng nước…

Không chỉ có ở vườn, các chợ hoa lớn của Hà Nội như chợ Quảng Bá, Hoàng Hoa Thám… cũng bày bán các chậu mai trắng được tạo thế cầu kỳ có giá từ 1.500.000 – 2.500.000 đồng.

Ngoài mai trắng, mai vàng và mai đỏ cũng được bày bán ở khắp các chợ hoa Hà Nội với giá từ một đến vài triệu một chậu, thu hút nhiều người đến thưởng lãm và mua hoa. Tuy nhiên, loài mai khiến người ta sẵn sàng bỏ ra hàng chục triệu chỉ để mang về một chậu nhỏ cũng chỉ có “cây quân tử” nhất chi mai mà thôi.

Tết đến, bày chậu nhất chi mai trên bàn, phía dưới lót tấm lụa màu hoặc chậu nước để cánh hoa rơi xuống tạo nên khung cảnh nên thơ. Trong tiết Xuân lành lạnh, mưa phùn lất phất bay, cùng thưởng trà và ngắm những bông mai nở bung cánh trắng tinh, tỏa hương ngọt nhè nhẹ chính là thú chơi mang đậm phong vị tao nhã, tinh tế của người xưa.

Ma Kim Chung (TTXVN)